De sector van de perswinkels staat niet stil. Nieuwe regels, nieuwe technologieën en veranderende verwachtingen van klanten zorgen ervoor dat uitbaters zich voortdurend moeten aanpassen. In het voorjaar van 2025 onderzocht Perstablo twee belangrijke evoluties: de impact van de recente Display Ban en het gebruik van het PASSage-systeem voor leeftijdscontrole. Wat blijkt? De betrokkenheid van de perswinkeliers is groot, maar het beleid botst regelmatig met de realiteit op de winkelvloer. In dit artikel brengen we de bevindingen van beide onderzoeken samen – en geven we een stem aan de mensen die het elke dag moeten doen.
Display Ban: meer stress, weinig effect
Op 1 april 2025 werd de Display Ban officieel van kracht. Sindsdien mogen tabaks- en nicotineproducten niet langer zichtbaar uitgestald worden in de winkel. De bedoeling? Minder impulsaankopen, minder rokers. Maar uit het onderzoek van Perstablo blijkt dat de maatregel in de praktijk vooral leidt tot meer werkdruk, frustratie en twijfel over het nut ervan.
De meeste winkeliers konden de aanpassing technisch wel aan: 45% investeerde minder dan 1.000 euro in een afschermsysteem, 35% tussen de 1.000 en 3.000 euro. Toch voelt de meerderheid zich zwaar belast door de maatregel. De gemiddelde werkdrukscore ligt op 7,7 op 10. De grootste ergernissen van de winkelier: dat ze hun voorraad niet mogen aanvullen tijdens de openingsuren (32%), dat ze klanten moeilijk kunnen informeren (23%) en dat nicotineproducten volgens sommigen beter een uitzondering zouden vormen (9%) op de regel.
En de klanten? Die zijn evenmin overtuigd. Slechts 3% van de winkeliers zegt dat niet-rokende klanten volledig achter de Display Ban staan. 48% hoort rokers zeggen dat de maatregel best verdwijnt, en nog eens 43% betwijfelt of deze aanpak echt iets zal veranderen.
Wat met de zogenaamde impulsaankopen? Slechts 9% van de winkeliers merkt een algemene daling, 86% ziet helemaal geen verschil met de periode vóór de ban.
De Display Ban moet worden geëvalueerd.
Uit de bevraging blijkt dat 60% van de winkels de maatregel liever vandaag dan morgen ziet verdwijnen. Toch staat 1 op de 3 winkels wél achter het principe, maar dan mét aanpassingen aan de wetgeving.
“Het zichtbare aanbod is zelden de reden waarom iemand beslist om tabak te kopen. De Display Ban weegt zwaar op onze sector en verdient dringend een grondige evaluatie’, vertelt Yannick Gyssens, voorzitter Perstablo.
PASSage: hulp bij handhaving
Tegelijk toont het onderzoek naar PASSage aan dat technologie wél kan helpen om maatregelen werkbaar te maken. PASSage is een compact toestel dat klanten uitnodigt hun identiteitskaart te scannen bij de aankoop van producten waarvoor een leeftijdsgrens geldt, zoals tabak of alcohol. 74% van de bevraagde winkeliers gebruikt het systeem al – en dat met succes.
Maar liefst 86% vindt dat leeftijdscontrole makkelijker gaat met PASSage. 64% zegt sindsdien vaker te controleren, en 51% merkt dat klanten spontaner hun identiteitskaart tonen. Bijna 30% van de gebruikers voert nu zelfs meer controles uit dan voorheen. En belangrijk: 78% zegt minder vaak minderjarigen te betrappen.
De tool biedt bovendien een buffer in moeilijke situaties. Meer dan de helft van de winkeliers heeft al discussies gehad bij het vragen van een identiteitskaart, in 8% van de gevallen ging het zelfs om bedreigingen. PASSage maakt van leeftijdscontrole een neutraal proces en verlaagt zo de drempel – voor zowel winkelier als klant.
Verantwoord verkopen
De cijfers spreken boekdelen: perswinkels nemen hun verantwoordelijkheid. De meest recente cijfers van de FOD Volksgezondheid tonen aan dat slechts 33% van de gecontroleerde krantenwinkels in de fout ging bij verkoop van tabak aan minderjarigen – tegenover 56,8% van de dagwinkels en 62,5% van de supermarkten. Ook bij alcoholverkoop scoren ze beter dan andere sectoren.
Dat is mee te danken aan de tools én aan de mentaliteit op het terrein. Jongeren worden via scholen betrokken bij controles, wat het bewustzijn versterkt. PASSage blijkt daarbij een waardevolle hefboom: het verlaagt de druk, verhoogt de naleving én versterkt het imago van de perswinkel als betrouwbare partner.
Oproep tot realistisch beleid
Toch leeft er ook scepsis. Winkeliers geven het Belgische tabaks- en nicotinebeleid gemiddeld een 6,3 op 10, met bijna de helft die 5 of lager scoort. De kloof tussen wetgeving en winkelvloer is voelbaar.
Daarom roept Perstablo op tot dialoog en bijsturing. Technologie zoals PASSage toont dat handhaving menselijker en efficiënter kan. De Display Ban daarentegen vraagt dringend om evaluatie: niet om het principe op zich te verwerpen, maar om de werkbaarheid te herstellen.
“Onze leden willen meewerken aan verantwoord beleid,” besluit Yannick Gyssens. “Maar dat beleid moet wel rekening houden met de praktijk. Een maatregel die niet werkt, creëert geen draagvlak. PASSage bewijst dat het anders kan.”