Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke lanceerde onlangs zijn anti-tabaksplan. Het doel: het aantal rokers stevig terugdringen tegen 2030. Een plan dat ook impact heeft op de perswinkels want tabakswaren zijn en blijven een belangrijke bron van inkomsten voor de sector. Wij legden de minister een aantal vragen voor over de rol die de perswinkels kunnen spelen en wat er met de alternatieven als e-sigaretten en nicotine zakjes moet gebeuren.
Perstablo zegt duidelijk: zie ons als een partner in het anti-tabaksplan.
Hoe ziet u die rol voor de uitbaters van perswinkels?
Minister Vandenbroucke: “Alles hangt af van
wat we onder deze rol zien. Het doel van het anti-tabaksplan is om het roken in
België terug te dringen en tot een rookvrije generatie te komen. We zetten dus
hard in om ervoor te zorgen dat onze kinderen en jongeren steeds minder en
minder geconfronteerd worden met rookgedrag. Dit zullen we doen door o.a. de verkooppunten
van tabak gevoelig terug te dringen, maar bijvoorbeeld ook door roken op
verschillende plaatsen (bijvoorbeeld een pretpark) te verbieden. Zo’n plan
wordt opgemaakt zonder dat mensen uit de sector zich in het debat mengen. Dat
vinden we belangrijk, zodat verschillende belangen zich niet kunnen vermengen.
De terughoudendheid om bij beleidsvoorbereidend werk in contact te komen met de
sector, staat ook in het WHO Kaderverdrag tot Tabaksontmoediging, dat ons land
geratificeerd heeft.”
Gelooft u dat deze winkels een rol kunnen spelen in het laten
uitdoven van de verkoop van sigaretten?
Minister Vandenbroucke: “Perswinkels kunnen
wel een andere rol opnemen. Één van de belangrijkste zaken om het aantal rokers
te verminderen is het reduceren van de verkooppunten. Dit zullen we proberen
systematisch te doen tot tegen 2030. Daarna blijven enkel de gespecialiseerde
winkels over en de perswinkels. Het lijkt me in de toekomst wel interessant om
bijvoorbeeld campagnes of initiatieven rond tabak, die als doel hebben om het
roken te verminderen, samen uit te voeren. Het reduceren van de verkooppunten
is slechts recent beslist en dient nog omgezet te worden in regelgeving.”
Kijken we naar andere landen als Zweden, dan zien we dat
winkeliers sigarettenkopers mogen wijzen op minder schadelijke alternatieven.
In België mag dat niet waardoor rokers blijven vasthouden aan de veel
schadelijkere sigaret. Hoe ziet u dat?
Minister Vandenbroucke: “Zoals
jullie wel weten is elke vorm van reclame voor tabaksproducten of soortgelijke
producten verboden en vermits e-sigaretten een soortgelijk product zijn, kan de
verkoper dus geen specifieke categorieën aanbevelen. E-sigaretten kunnen dan
wel een manier zijn om te stoppen met roken. Een stoppende roker zal die piste zelf
in overweging nemen. Tegelijk moeten we vermijden dat e-sigaretten net een
opstap zijn om te beginnen met het roken van tabak.
Het naleven van de regelgeving van het verbod van de verkoop aan minderjarigen is wel een belangrijke taak van de perswinkels. Bovendien is het goed dat de uitbaters goed op de hoogte zijn van het aanbod om bv te stoppen met roken, zodat ze kunnen doorverwijzen naar de apotheker en/of rookstopbegeleider.”
Zweden heeft het aantal rokers fel kunnen terugdringen dankzij
deze alternatieven, waarom streeft u dan toch naar een verbod op deze
producten?
Minister Vandenbroucke: “Ik
streef niet naar een volledig verbod op deze producten. Ons land zet wel
degelijk voldoende in op minder schadelijke alternatieven. E-sigaretten
voorzien we bijvoorbeeld als een minder schadelijk product voor de rokers die
wensen te stoppen, maar dit nog niet kunnen. Op dit moment bekijken we ook hoe
we meer kunnen inzetten op nicotinevervangers, specifiek voor kwetsbare
groepen, waarbij we merken dat de drempel nog te hoog is. De (financiële)
drempel moet hierbij naar omlaag. Daaraan gekoppeld zullen we met de deelstaten
bekijken hoe we dit kunnen combineren met rookstopbegeleiding. Die combinatie
blijkt namelijk zeer effectief te zijn. Zoals u ziet is het onze uiteindelijke
bedoeling om het roken verder terug te dringen.”
Vreest u niet dat een verbod op bijvoorbeeld nicotinezakjes
ervoor gaat zorgen dat mensen deze producten online gaan aanschaffen en de
controle helemaal weg is?
Minister Vandenbroucke: “Op
dit moment ziet het er naar uit dat de zakjes vooral aantrekkelijk zijn voor
jongeren en jongvolwassenen. Er is nog geen wetenschappelijk bewijs dat het als
een rookstopmiddel kan ingezet worden. Het zijn ongezonde producten, schadelijk
voor mond, keel en maag, die beter niet gebruikt worden. Zo’n nicotinezakje kan
je ook gebruiken op plaatsen waar niet gerookt mag worden (bijvoorbeeld op de
trein). Het kan dus net aanzetten tot een grotere opname van nicotine.”
Welk advies heeft u voor eigenaars van perswinkels om zich voor
te bereiden op de toekomst?
Minister Vandenbroucke: “Ik
kan perswinkels enkel aanraden om zich voldoende te informeren over de
schadelijke effecten van tabak en soortgelijke producten, opdat men zijn
klanten goed kan informeren. Er komen nog uitdagingen. Tegelijk bieden er zich
ook veel opportuniteiten aan. De perswinkel is vaak een vaste waarde in de
buurt, maak daar gebruik van. Focus daarom bijvoorbeeld op aanbod van gezonde
producten. Denk out of the box.”
Welke rol ziet u de perswinkels spelen, als bestaand
verkoopkanaal met leeftijdsverificatie, voor producten voorbehouden voor
meerderjarigen?
Minister Vandenbroucke: “Bij
een perswinkel komen heel veel minderjarigen. Om een drankje te kopen, of
bijvoorbeeld snoep. Het is dan ook belangrijk dat perswinkels bij elke koper
van tabak, maar ook alcohol en kansspelen, de leeftijd verifiëren. We zullen
dit blijven controleren. Ook online treffen we maatregelen om de controle te
versterken. Het is hoe dan ook mijn intentie en bij uitbreiding die van de
federale regering en de 24 betrokken ministers om tot een rookvrije generatie
te komen.”
Het rapport van de Hoge Gezondheidsraad over e-sigaretten
suggereert de vapeshops als verkoopkanaal, maar huidige rokers komen naar
perswinkels. Zijn zij dan geen logischer verkoopkanaal?
Minister Vandenbroucke: “Op dit moment hebben
we niet beslist om de verkoop van e-sigaretten te beperken tot vapeshops. Zoals
ik al eerder gezegd heb, reduceren we stelselmatig het aantal verkooppunten.
Het is belangrijk dat de uitbaters van perswinkels zich voldoende informeren
over de producten die ze verkopen zodat ze de koper kunnen sensibiliseren.”
Uit het rapport van de Hoge Gezondheidsraad over e-sigaretten
blijkt dat er een grote kloof bestaat tussen de kennis van de bevolking over de
schadelijkheid van alternatieve producten en de werkelijke schadelijkheid. Gaat u akkoord dat
perswinkels een rol kunnen spelen om hierover te informeren?
Minister Vandenbroucke: “Perswinkels
kunnen hier wel degelijk een rol in spelen. Al is het wel zeer belangrijk dat
ze dan correcte info geven gebaseerd op wetenschappelijke evidentie en
richtlijnen. Het uiteindelijke advies zou eigenlijk moeten zijn: rook niet,
want elke inhalering of opname van tabak, nicotine, etc. is schadelijk.
Uitbaters van perswinkels kunnen ook doorverwijzen naar het lokale aanbod van
rookstopbegeleiding. Dit aanbod is vaak nog ongekend en kan echt een grote stap
betekenen voor de gezondheid van de individuele roker.”